Er zat flink wat druk achter. Aangezien de energiemaatregelen van de regering tegen eind maart afliepen en alles nog via wet moet worden geregeld. Die druk hielp de topministers van Vivaldi om er maandagmiddag uit te geraken.

LEES OOK. Lagere factuur, accijnzen vanaf 1 april en slecht nieuws voor wie sociaal tarief heeft: dit heeft de regering beslist

Btw en accijnzen

Die beslisten om het btw-tarief deze keer definitief te verlagen van 21 naar 6 procent. Dat scheelt een flink stuk op de factuur. Maar aan het permanente karakter van die verlaging hangt ook een invoering van accijnzen vast. Die worden vanaf 1 april ingevoerd en kosten iemand met een gemiddeld verbruik 10 euro extra per maand voor gas en 10 euro voor elektriciteit. Samen een kleine 20 euro.

Wanneer de prijzen echter weer boven de 100 (gas) en 250 euro (elektriciteit) per megawattuur uitstijgen, dalen die accijnzen weer. Het is een manier om meer grip te krijgen op de volatiele energieprijzen op de internationale markten. En om gas te ontmoedigen, stijgen de accijnzen wanneer de prijs onder de 45 euro per MWh zakt. Wie veel verbruikt, betaalt ook meer.

De twee maatregelen samen leveren de consument nog altijd flinke winst op, omdat de btw-verlaging veel meer doorweegt dan de invoering van accijnzen. Volgens minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) wint iemand met een gemiddeld verbruik door de maatregelen van de regering nog altijd 300 à 350 euro per jaar.

Opvallend is dat Van Peteghem twee weken geleden nog forse kritiek kreeg voor zijn accijnsvoorstel. Vooral van de socialisten en de groenen. Zij argumenteerden dat de facturen van de mensen, ondanks de forse daling van de prijzen op de handelsmarkt, nog altijd veel te hoog liggen. Maar daar heeft de regering ondertussen ook een regeling voor uitgewerkt.

LEES OOK. Isoleren blijkt toch niet zo’n grote besparing te zijn: “Overheid overschat de energiewinst die het oplevert”

Energieminister Tinne Van der Straeten (Groen) en staatssecretaris voor Begroting Alexia Bertrand (Open Vld) werkten samen met de sector een protocol uit dat de leveranciers aanzet om te hoge voorschotfacturen spontaan aan te passen. Wie een variabel contract afsloot tussen augustus en november – toen de prijzen het hoogst lagen – komt daarbij eerst aan de beurt. Maar daarnaast zal voor iedereen ook drie keer per jaar worden gecheckt of het voorschotbedrag nog wel de realiteit weerspiegelt. Op aandringen van Vooruit zal deze regeling ook in een wet worden gegoten. “Het wordt zo controleerbaar en afdwingbaar”, is te horen bij de Vlaamse socialisten, die via Kamerfractieleidster Melissa Depraetere aandrongen op zo’n wet.

Sociaal tarief

Minder goed nieuws is er voor wie momenteel geniet van het sociaal energietarief. Voor de energiecrisis genoten zo’n 600.000 gezinnen van de bescherming. De regering breidde de groep echter uit met nog eens 400.000 gezinnen. Nu de prijzen weer serieus zijn gedaald, besliste Vivaldi om het sociaal tarief voor die 400.000 extra gezinnen te laten uitdoven. Vanaf april gaat er al een kwart vanaf. Vanaf juli blijft er maar een kwart meer over. En vanaf oktober verdwijnt het voordeel. Behalve wanneer de prijzen weer beginnen te stijgen en boven de drempel uitkomen die we hier al vermeldden. De gedeeltelijke verlenging voor die uitgebreide groep kost nog 33,6 miljoen. Wie een sociaal tarief heeft, moet wel pas vanaf 1 juli accijnzen betalen.

Over de geplande hervorming van het sociaal tarief buigt de regering zich tijdens het begrotingsconclaaf van eind maart. Het nieuwe systeem wordt dan ook vanaf 1 oktober ingevoerd.

Wat kost dat allemaal?

Ook opvallend is dat de energiesteun de begroting volgens de regering uiteindelijk niet extra in het rood duwt. Aangezien de energieprijzen flink zijn gedaald, kosten een aantal steunmaatregelen een stuk minder dan gedacht. Zoals de factuur voor de btw-verlaging, die in plaats van 1,2 miljard euro gedaald is tot 893 miljoen euro, iets meer dan 300 miljoen minder dan eerst gedacht. Ook het sociaal tarief voor het eerste kwartaal van dit jaar kost maar liefst 324 miljoen euro minder. En de steun via accijnzen op diesel en benzine valt ook 93 miljoen euro goedkoper uit. Samen met de extra kost voor de tijdelijke verlenging van het sociaal tarief tot oktober valt alles volgens de top van de regering – op 29 miljoen euro na – neutraal uit voor de begroting. Dat was wat premier Alexander De Croo een paar maanden geleden in de discussie met toenmalig staatssecretaris voor Eva De Bleeker ook beweerde, al ging die redenering eigenlijk alleen maar op voor btw en accijnzen. De Bleeker wou de volledige kost van de btw-verlaging – toen 1,3 miljard euro – in de begroting inschrijven en kreeg daarvoor haar C4.