“Dit is een beetje mijn levenswerk”, zegt Werner Alix (63) met een lachje. Het kostte hem alleszins al dertien jaar uit zijn leven, want in 2009 begon hij met het bouwen van zijn imposante woning met schuur. Nadat vergunningskwesties in het begin al voor vertraging hadden gezorgd, zit de bouwheer nu eindelijk in de afwerkingsfase. “Maar die duurt gewoonlijk het langst”, lacht hij. “Ik probeer zo veel mogelijk authentieke materialen, technieken en versieringen te gebruiken. En daar neem ik graag mijn tijd voor.”

De woning en schuur zijn opgebouwd rond een gebinte dat uit de achttiende eeuw stamt. Dat is rechtstreeks afkomstig van de schuur die oprichter Jozef Weyns zowat zeventig jaar geleden als schrijnwerkerij gebruikte bij de opbouw van het historische park Bokrijk. “Ik ben via via aan dat gebinte geraakt. Op een bepaald moment heeft een vrachtwagen al die balken en latten hier gewoon op een hoop uit gekieperd. Na verloop van tijd belden de buren met de vraag wanneer ik die stapel brandhout eindelijk ging opstoken”, vertelt Werner met een brede grijns.

Bouwen in gemeenschap

Dat was nu net niét de bedoeling, want al zijn hele leven streeft gediplomeerd steenkapper Werner Alix ernaar om erfgoed, folklore en oude ambachten zo veel mogelijk voor het nageslacht te bewaren. En liefst ook nog door te geven aan volgende generaties. Dat geldt niet alleen bij de bouw van zijn woning, maar ook in zijn andere passie: oude volksmuziek en de daarbij horende instrumenten uit de middeleeuwen. Zo stond hij mee aan de wieg van vzw Westelfolk, de vereniging in Westerlo die zich toelegt op folk en folklore uit de Kempen. En het zaadje voor die levensvisie werd geplant in… Bokrijk.

“Toen ik tijdens een klasuitstap met de lagere school naar Bokrijk in een van de huizen binnen kwam, gebeurde er iets”, haalt Werner jeugdherinneringen op. “Het interieur van die woning, de geur van de houtkachel, het deed iets met mij. Toen al dacht ik ‘wat zou het mooi zijn als je zelf in zo een huis kon wonen!’ Naast het gebinte heb ik ook zo veel mogelijk oude stenen verzameld die typisch zijn voor deze streek. Omdat vroeger de hele gemeenschap kwam helpen bij het optrekken van een lemen woning hebben we dat hier ook gedaan. Mensen die wel eens wilden voelen hoe het is om met leem te werken, konden bij wijze van cursus komen helpen. De schuur is een enkele lemen muur, maar in het woongedeelte mocht ik alleen een dubbele lemen wand gebruiken.”

Breughel en Bosch

Het woonhuis bestaat uit een reeks etag/es en tussenverdiepingen. In de keuken zijn oude tegels verwerkt in de muur, de slaapkamers zitten onder de dakspanten en her en der zijn wonderlijke ornamenten te vinden. In de muziekkamer, waar Werner later les wil geven in het bespelen van allerlei oude volksinstrumenten, heeft hij bovenaan op de muren eigenhandig een band vol kleurrijke en koddige tafereeltjes geschilderd. “Ik wilde een effect zoals de miniaturen uit oude manuscripten”, legt hij uit. “Daar doken ook de meest wonderlijke wezentjes in op. Voor mijn tekeningen van diertjes die op oude instrumenten spelen, haalde ik mijn inspiratie soms rechtstreeks uit de schilderijen van middeleeuwers, zoals Breughel en Jeroen Bosch.”

In de houten schouwmantel heeft hij allerlei runen gekerfd. “De vroege Kempenaars zaten net tussen de Kelten en Germanen, te Keltisch om Germaans te zijn, te Germaans om Kelten te zijn. Ik heb buiten in de muren ook oude runen verwerkt, telkens wel met een bewuste betekenis.”

Adam en Eva

Niet alleen het interieur, ook die buitenzijde zit inderdaad vol verrassende details. Boven de hoofdingang prijkt een houten kop die niet misstaan had op de voorsteven van een vikingdrakar. “Toen die kop uit de Schelde in Dendermonde werd opgevist, dachten historici eerst ook aan de vikingen. Tot onderzoek uitwees dat het hout vele eeuwen eerder bewerkt was. De Britten hebben de kop mee naar Engeland genomen, in Dendermonde kregen ze een afgietsel. Dan heb ik hem zelf maar in hout nagemaakt.”

Een andere blikvanger zijn de twee zogenaamde windveren op de kopkant van de schuur. Ook daar bewijst Alix dat hij een begenadigd houtbewerker is. “Omdat ik merkte dat het dak van de schuur onder de wind leed, besloot ik zoals vroeger windveren of houten beschermingspanelen te bevestigen. Ik baseerde me ook op een eeuwenoud ontwerp. Daarin waren figuurtjes uitgehouwen die wel eens Adam en Eva konden zijn. Voor mijn windveren heb ik me laten inspireren op de Adam en Eva uit het Lam Gods van Jan Van Eyck. Daarboven zie je een tafereeltje waarbij de slang Eva de appel aanreikt, aan de andere kant de stier, leeuw en arend die zo belangrijk zijn in de oude Indo-Europese culturen.”

“Er is al te veel verloren gegaan”, zucht Werner Alix. “Zowel van gebouwen als technieken. Welk steenbedrijf heeft nog een steenkapper in dienst? Om die zaken van de vergetelheid te redden, hoop ik ze zelf aan anderen door te geven.”